…Баяғыдай тіл үйрену үшін том-том кітап арқалап жүретін немесе оқытушының алдында қаздиып отырып, қазіргі тілмен айтқанда офлайн сабақ алатын заман өтіп барады. Олардың орнын ақпараттық порталдар, сайттар мен мобильдік қосымшалар басып келеді. Яғни, тіл үйренуге құлықты адам керегін интернеттен оп-оңай тауып ала қоятындай жағдай туғызуымыз керек.
Соңғы жылдарда азаматтардың тілді оқып, үйренудегі заманауи сұранысын қанағаттандыру мақсатында ҚР Білім және ғылым министрлігі Тіл комитеті осындай 11 ІТ өнім әзірледі. Күн санап қаралымы артып келеді. Әрине, ондай аса қажетті дүниенің бар екендігінен біраз жұрт бейхабар болуы да мүмкін. Сондықтан бұл өнімдер кімге не береді, қайдан тауып, қалай пайдалануға болады деген сұрақтарға жауап бергенді жөн көрдік.
https://tilqural.kz – қазақ тілін өздігінше меңгеруге арналған портал;
https://emle.kz – емле ережелерінің дұрыс түзіліп, нормаланған нұсқалары берілген, сауатты дұрыс жазу тәртібі, дұрыс айту және ресми құжаттарда тыныс белгілерін дұрыс қою тәртіптері көрсетілген орфографиялық электрондық база;
https://tilmedia.kz – қазақ тілін өздігінше меңгеруге арналған портал;
https://balatili.kz – балаларға арналған қазақтілді танымдық сайт;
https://abai.institute – шетелдегі қандастарға қазақ тілін оқыту бойынша портал;
https://termincom.kz – ҚР Үкіметі жанындағы Республикалық терминологиялық комиссиясының базасы;
https://tilalemi.kz – тіл саясатын жүзеге асыру саласындағы жаңалықтар, лингвист ғалымдардың мақалалары, республикалық шаралардың ережелері және т.б. тоғыстырылған портал;
https://sozdikqor.kz – әртүрлі салалық сөздіктер мен энциклопедиялардағы сөздер мен тұрақты сөз тіркестерін, қазақ тіліндегі көне сөздерді, кірме сөздерді, аймақтық және ақпараттық технологиялардың даму кезеңіндегі жаңа технологиялық сөздердің мағынасын көруге мүмкіндік беретін платформа;
https://qazcorpora.kz – мəтіндерді электронды түрде жинауға негізделген ақпараттық-анықтамалық жүйе;
https://qujat.kz – барлық сала құжаттарының қазақша үлгісі мен қатесіз толтыру нұсқаулығы берілген сайт;
https://atau.kz – республика аумағындағы көше, мәдени мекемелер мен түрлі нысандарға берілген атаулар жинақталған электрондық база;
https://qazlatyn.kz/сайт – латын графикасына негізделген жаңа қазақ әліпбиін насихаттауға бағытталған ұлттық портал;
https://qazlatyn.kz/конвертер – кирилл графикасынан қазақ тілінің латыннегізді әліпбиіне жылдам көшіруге мүмкіндік беретін платформа;
https://tilqazyna.kz – тіл саясаты мәселелеріне қатысты танымдық сайт.
Порталдарды Android, iOS платформалары арқылы жүктеп алуға болады.
Порталдардың танымалдылығы тез артып келе жатқанын жоғарыда айтып өттім.
Былтырғы жылы балабақша, мектеп, жоғары оқу орындарының 20 мыңнан аса оқытушылары мен әдіскерлеріне аталған порталдардың таныстырылымы өткізілді. Пайдаланушылар санының күрт артуына осы таныстырылымның себі тигені анық.
Енді жоғары оқу орындары құнды контентті оқу процесіне қосымша әдістемелік құрал ретінде енгізіп, ресми сайттарына орналастыруда. Бүгінде порталдарды мекемелерінің ресми сайттарының басты парақшасына орналастырған білім ошақтарының саны 30-ға жуықтап қалды.
Мәселен Т.Қ.Жүргенов атындағы қазақ ұлттық өнер академиясы порталдарды сынақтан өткізіп, қазақ тілі, кәсіби қазақ тілі, қазақ әдебиеті, Қазақстан тарихы, философия, мәдениеттану, шет тілі, кәсіби бағытталған шет тілі пәндері бойынша оқу процесіне бейімдеп енгізуде.
Қарағанды индустриалды университеті сайттарды оқу және ғылыми процесте пайдаланып, студенттерді «Серпін» бағдарламасы шеңберінде оқыту кезінде және 1 курс студенттеріне қазақ тілін оқыту барысында пайдалану үстінде.
Бүгінгі күні аталмыш мекеме «Termincom.kz», «Sozdikqor.kz» порталдарын «Мемлекеттік тілде іс жүргізу», «Еңбек экономикасы», «Өндірісті ұйымдастыру және жоспарлау», «Коммутациялық жабықтар» және т.б. пәндерге бейімдеу жұмыстарын жүргізуде.
Жалпы оқу процесіне жұртшылықтың тіл мәдениетін көтеру, қазіргі заманғы ғылым, білім, техника және экономика, қоғамдық-әлеуметтік бағыттар бойынша салааралық терминдерді біріздендіру, табиғи тілдік ресурстарды жинау, қалыпқа келтіру, ақпараттық технологиялардың даму кезеңіндегі жаңа технологиялық сөздердің мағынасымен танысу мақсатында құрылған «Sozdikqor.kz», «Emle.kz», «Termincom.kz» сайттарын оқу процесіне бейімдеп енгізуден ұтарымыз көп.
Былтыр қазақ тілі ұлттық корпусының публицистикалық мәтіндерінің кіші корпусы қолданысқа енгізілген болатын. Аталмыш жобаны «Qazcorpora.kz» сайтынан көріп, қолдана аласыз.
Аталған қолданыстағы IT өнімдер мемлекеттік органдардың интернет порталына (ИПГО), Қазақстан Республикасы бойынша бірыңғай білім беру порталы «kundelik.kz»-ке, орталық атқарушы органдардың (барлығы 32 мекеме) gov.kz ресми парақшаларына, ҚР Президенті жанындағы Мемлекеттік басқару академиясы мен ҚР Жоғарғы сотының, 30-ға жуық жоғары оқу орындарының, ҚР Ұлттық кітапханасы мен Әл-Фараби атындағы кітапхананың сайттарына орналастырылды.
… Қым-қуыт заман. Асыққан адам. Келе-келе тілді оқытушының алдына барып үйренетіндерден гөрі, құлақүншені (наушник) киіп алып, телефоннан тіл үйретуші порталдың сабақтарын қосып қойып, автобуста бара жатып, жұмыстан келе жатып, үйде ас даярлап жүріп үйрену дағдыға айналатын түрі бар. Сол кезде бұл порталдардың көзге көрінбейтін оқытушылар рөлін атқарары анық.
Әділбек Қаба
ҚР Білім және ғылым министрлігі Тіл саясаты комитетінің төрағасы.
